Yatırım Fonları Serisi Bölüm 4: Fon Alım Satımı

Uzun vadeli yatırım yapan ve finansal özgürlük peşinde olan herkese selam olsun!

Yatırım fonları serimizin 4. ve şimdilik son bölümüne geldik. Bu yazıda yatırım fonlarının nasıl alınacağını ve satılacağını inceleyeceğiz. Hesabım olan birkaç bankanın web sitesi ve mobil uygulamasından ekran görüntüleri aldım bu yazı için. Üç aşağı beş yukarı bütün bankalarda aynı şekilde olduğunu tahmin ediyorum. Bazı bankaların mobil uygulamaları yatırım fonu almak açısından kullanışlı değil, bunların hepsini tek tek bilmiyorum.

Serinin diğer yazıları:

1. Yatırım Fonları Serisi Bölüm 1: Yatırım Fonu Nedir?

2. Yatırım Fonları Serisi Bölüm 2: Fon Türleri

3. Yatırım Fonları Serisi Bölüm 3: Fon İçeriklerini ve Getirilerini İncelemek

4. Yatırım Fonları Serisi Bölüm 4: Fon Alım Satımı

5. Bonus: Fon Takip Dosyası

Ben yatırım fonları için ilk kez Halkbank’tan hesap açmıştım. Halkbank’ın mobil uygulamasında yatırım fonu alma satma kısmı çok kısıtlıydı. Sadece kendilerine ait fonlar uygulamadan alınıp satılabiliyordu, Tefas’ta işlem gören diğer fonları uygulamadan satın alamıyordum. Bu nedenle Halkbank’ı yatırım fonları için kullanmayı bıraktım.

Çevremden duyduğum ve kullanan insanların çok memnun olmasından dolayı Yapı Kredi’de hesap açtım yatırım fonu işlemlerim için. Ben de kullandığım kadarıyla Yapı Kredi’den oldukça memnunum. Mobil uygulamasından fonlar çok rahat bir şekilde alınıp satılabiliyor. Fon getirilerinizi görebiliyorsunuz. Yatırım fonları için ayırdıkları bölüm oldukça kullanışlı olmuş. Tabi siz kendi kullandığınız bankadan ya da aracı kurumdan alım satım yapabilirsiniz.

Tefas’tan önceki yazımda bahsetmiştim. Tefas yatırım fonlarının hepsini ortak bir yerde buluşturan devletin kurduğu bir platform. Bu fon sayesinde farklı portföy yönetim şirketlerine ait fonların hepsi ama hepsi, bütün ama bütün banka ve aracı kurumlardan alınabiliyor. Dolayısıyla ilgilendiğiniz fonu almak için o şirkette veya bankada hesap açmanıza kesinlikle gerek yok.

Fonlar Tefas sisteminde TL üzerinden işlem görüyor. Dolayısıyla portföyünde yabancı para cinsinden varlıklar olan fonların fiyatı TL cinsinden hesaplanıyor ve siz bu fiyattan işlem yapıyorsunuz. Döviz ile alınıp satılabilen çok az sayıda fon da var ama bunlar serbest fon. Yani alıp satabilmek için en az 1 milyon liralık bir portföyünüz olması gerekiyor. Döviz üzerinden işlem gören fonlar için fon yöneticileri ile iletişime geçmenizi öneririm. KAP’ta ilgili fonu aratırsanız fon yöneticilerinin email adreslerine, portföy şirketinin telefon numarasına ulaşabilirsiniz, KAP’ın fonlar için nasıl kullanıldığını da önceki yazımızda incelemiştik.

Sanıyorum ki fon alımında insanları zorlayan kısım çalıştıkları banka dışındaki şirketlerin fonlarına ulaşacakları yeri bulamamaları. Aslında bunda çok da haksız sayılmazlar. Gördüğüm kadarıyla bankalar kendi fonlarını öne çıkarmak için fon alım sayfalarında öncelikle kendi fonlarını listeliyorlar. Tefas’taki tüm fonlara ulaşabilmek için arayüzdeki “diğer fonlar” ya da “fon şirketi seç” gibi bir menü bulup gizlenmiş tüm fonlara ulaşmak gerekiyor.

Üstüne basarak bir kez daha söylemek isterim ki herhangi bir fonu almak için fonu kuran şirkette hesabınız olmasına kesinlikle gerek yok. Örneğin Akbank’ın kurduğu fonlardan biri olan AFT fonunu Garanti’den de, Yapı Kredi’den de, Ziraat’ten de, aracı kurumlardan da alabilirsiniz. Bu nedenle hangi bankayla ya da aracı kurumla çalışırken kendinizi rahat hissediyorsanız fon yatırımlarınızı da oradan yapabilirsiniz. Kullanım kolaylığı açısından ben Yapı Kredi’yi kullanıyorum.

Yatırım Hesabı Açmak

Yatırım fonlarını alabilmek için öncelikle bir yatırım hesabı açmak gerekiyor. Borsada işlem yapıyorsanız kullandığınız yatırım hesabını fonlar için de kullanabilirsiniz. İlk kez hesap açacaksanız günümüzde yatırım hesabı açmak oldukça kolay.

Kullandığınız bankanın yatırım menüsüne gelir ve yatırım fonlarını seçerseniz bu işlem için hesap açmanız gerektiğini söyleyen bir uyarıyla karşılaşacaksınızdır. Hesap aç benzeri bir buton bulup basarsanız hesap açma kısmına gidersiniz. Burada SPK’nın şart koştuğu 1-2 dakika süren birkaç anketi doldurmanız hesap açmanız için yeterli. Şubeye gitmenize, dilekçe vermenize gerek kalmadan mobil uygulama ve internet şubesi üzerinden anketi doldurarak hesap açabiliyorsunuz. Ankette doğru cevaplar vermenize de gerek yok. Çeşitli sermaye piyasası araçları hakkında bilgi seviyenizi soran bir anket. Bilgim var diyebilirsiniz bütün sorulara.

Hesabınız ilk kez açıldıktan sonra Merkezi Kayıt Kuruluşu denen devlete ait bir kuruluşta da sizin adınıza bir hesap açılıyor. Bu hesabın açılması için banka MKK’ya bir bildirim yolluyor. Bu kısımlarla siz değil banka ilgileniyor. MKK kaydınız da gerçekleştikten sonra artık yatırım fonu alıp satabilir hale geliyorsunuz. MKK’ya kayıt 1-2 gün sürebildiği gibi aynı gün de hallolabiliyor. MKK kaydınız gerçekleştiğinde size bir mesaj, bildirim vs gelmiyor. Dolayısıyla yatırım hesabı açtıktan sonra ara ara yatırım fonu almayı denerseniz MKK kaydının yapılıp yapılmadığını öğrenirsiniz.

Fon Alım Satımında Valör

Para piyasası fonları hariç kalan fonların tamamına valör uygulanır. Valör siz emri verdikten sonra işlemin gerçekleşeceği zamana kadar geçecek süreyi ifade eder. Misal valör 1 gün ise bugün alım emri girdiğinizde yarın fonu alırsınız. 2 gün ise yarın değil bir sonraki gün. Burada valör işlem günü olarak hesaplanır. Yani 1 gün valörlü bir alım emrini cuma günü girerseniz emir pazartesi günü gerçekleşir.

Fonlarda alım ve satım valörleri genelde farklılık gösterir. Türkiye’deki varlıklara yatırım yapan fonlarda alım valörü sıklıkla 1 gün, satış valörü de sıklıkla 2 gündür. Yurt dışındaki varlıklara ya da dövize dayalı varlıklara yatırım yapan fonlarda alım valörü genelde 2 gün, satış valörü ise 3 gündür. Fonların valörünü Tefas’ta ilgili fonun detay sayfasına bakarak görebilirsiniz.

Fon alım satımındaki bir diğer detay, işlem saatlerinin önem arz etmesidir. Genellikle buradaki eşik saat 13.00’dır. Bazı fonlar için bu saat 13.30 olabilmekte. Eğer alış ya da satış emrinizi 13.00’dan önce girerseniz emriniz o gün alınır ve valör tarihi geldiğinde emriniz gerçekleşir. Eğer alım satım emrinizi eşik değerden sonraki bir saatte, örneğin 15.00’da, verirseniz sanki emriniz bir sonraki gün alınmış gibi işlem görür ve valör tarihi 1 işlem günü uzar. Yine bu saatlerle ilgili bir detay, emri 13.00’dan önce verirseniz o günün akşamında oluşan fiyattan işleminiz gerçekleşirken, sonrasında verdiğiniz emirlerde bir sonraki günün akşamında oluşan fiyat ile işlem gerçekleşir.

Para piyasası fonlarında valör yoktur. Emriniz aynı gün, çoğunlukla dakikalar veya saatler içinde gerçekleşir. Bu nedenle bu fonlara likit fonlar da denir. Paranıza faize yakın bir getiri işlerken mevduat hesabı gibi belli bir vadeye kadar bağlamadan getiri sağlarsınız.

Fonlar ne yazık ki borsa gibi anlık işlem yapılabilen bir mecra değil. Aynı şekilde biraz da kör atış yapılıyor gibidir. Biz emri işlem saatleri içerisinde gireriz. Gördüğümüz fiyat bir önceki günün akşamında oluşan fiyatlardır. Bizim emrimiz, emrin akşamında oluşacak fiyatlardan işlem görür. Dolayısıyla hangi fiyattan işlem göreceğini bilmeden emir veriyor gibi oluruz.

Pay Adedi vs Tutar Girerek İşlem Yapmak

Fon işlemlerinde pay adedi girmek ile tutar girmek arasında fark vardır. Eğer almak için pay adedi girerseniz ödemeniz gereken tutarın üzerine %10 daha eklenip hesabınıza öyle blokaj konur. Emrin akşamında fonun fiyatı yükselirse girdiğiniz pay adedi kadar fon alabilesiniz diye böyle bir önlem kullanılır. Alım işleminden sonra tutar hesabınızdan çekilir ve fazlası için olan blokaj kalkar. Eğer tutar girerseniz valör tarihinde o tutarla alınabilecek maksimum pay alınır artan kısmı hesabınıza iade edilir. Ben tutar girerek almayı tercih ediyorum. 5-6 fon için alım emri girdiğinizde %10 fazladan uygulanan blokajların toplamı fazla oluyor. O %10’lar ile de fon alabilecekken 2-3 gün beklemek gerekiyor. Bu nedenle pay adedi ile alımı tercih etmiyorum.

Tatil Günleri

Yurt dışındaki varlıklara yatırım yapan yatırım fonları, yatırım yaptıkları ülkenin tatil günlerinden etkilenir. O günlerde bu fonlar da tatil yapıyor gibidir. O günler bu fonlar için işlem günü değildir. Paskalya, Noel gibi zamanlardan etkilenirler. Yurt içine yatırım yapan fonlar da bizdeki resmi tatillerden etkilenirler. Eğer emir girdiğimizde valör tarihi tatil gününe denk geliyorsa tatil bittikten sonraki işlem gününden itibaren saymaya devam eder. Bu nedenle bazen emrin gerçekleşmesi için 1 hafta 10 gün beklemek gerekebilmektedir.

Son olarak da kullandığım bankalardan birkaçından aldığım ekran görüntülerini paylaşacağım. Bu bankaları kullanıyorsanız resimleri takip ederek fonlarınızı alabilirsiniz. Şayet başka banka kullanıyorsanız buradaki ekran görüntülerinden yola çıkarak kendi bankanızın ilgili sayfasına ulaşabilirsiniz diye düşünüyorum. Bu resimler size yeterince fikir verecektir.

1. Yapı Kredi

Web Sitesi

2. Fon Kurucusu yazan açılır menüden ilgilendiğiniz fonun kurucusunu seçin. 3. Aşağıda şirketin tüm fonlarının listesi çıkacak. 4. Buradan almak istediğiniz fonu seçin.

Mobil Uygulama

1. Menüyü açıp Yatırımları seçin

2. Listede aşağı doğru kaydırınca Fon Alış’ı bulacaksınız.

3. Fon Alış’a basınca bu ekran karşınıza gelecek. 4. Bu ekranda bizi Yapı Kredi’nin fonları karşılıyor. 5. Yapı Kredi Portföy A.Ş. yazan yere basınca karşımıza bütün şirketleri içeren liste gelecek.

6. Listeden ilgilendiğiniz fonun kurucu şirketini seçin. 7. Bir önceki sayfaya gideceksiniz. 8. Şimdi de Fon Tanımı yazan listeye girip alacağınız fonu seçeceksiniz.

2. Ziraat

Web Sitesi

1. Soldaki menüden Yatırım’ın üzerine gelince kutu açılacak. 2. Bu kutudan Yatırım Fonu’nu seçiyoruz.

3. Karşımıza yeni bir ekran gelecek. Buradan Fon Alış’ı seçiyoruz.

4. Yine bizi önce Ziraat’in fonları karşılıyor. 5. Önce okla işaretlediğim Diğer Kurum Fonları’nı seçiyoruz. 6. Karşımıza alfabetik sıralı olarak tüm fonlar geliyor.

Mobil Uygulama

1. Menüyü açıp Yatırım’ı bulalım.

4. Diğer Kurum Fonları butonuna basalım. 5. Bütün fonların listesi karşımıza gelecek. 6. Buradan alacağımız fonu bularak seçelim.

3. Halkbank

Web Sitesi

1. Yukarıdaki Yatırım menüsünü üzerine gelelim. 2. Açılan kutudan Fon İşlemleri’nin altındaki Tefas Fon İşlemleri’ni seçelim. 3. Kalan kısımlar yukarıdaki gibi.

3 bankanın görüntülerini örnek olması için paylaştım. Muhtemelen sizin kullandığınız banka ya da aracı kurumda da bunlardan birine benzer adımları takip edince almak istediğiniz fona ulaşacaksınız. Fonu seçtikten sonra artık alacağımız tutarı ya da pay adedini yazmak ve al butonuna basmak kalıyor geriye.

Satış işlemi de benzer şekilde yapılıyor. Bu sefer elinizde fonlar zaten mevcut olduğu ve satışı bu mevcut fonlardan yapacağınız için diğer fonlar, diğer kurumlar gibi menülerde fonu aramanız gerekmiyor. Portföyünüzden fonu seçip satış emrini verebiliyorsunuz. Valör tarihinin alıştan 1 gün fazla olduğunu tekrar hatırlatayım. Dolayısıyla belli bir tarihte nakde ihtiyacınız olacaksa valör tarihlerini göz önünde bulundurarak işlem yapmanız önemli.